Potencjalna skuteczność chlorku cetylopirydyniowego przeciwko SARS-CoV-2 w warunkach in vitro

Abstrakt: Opracowanie skutecznej terapii przeciwwirusowej przeciwko COVID-19 ma nadal kluczowe znaczenie dla osób oczekujących na szczepienia, ale także dla tych, którzy nie reagują odpowiednio na szczepienia lub też ulegli już zakażeniu SARS-CoV-2. Antyseptyczny chlorek cetylopirydyniowy (CPC) został już opisany jako skuteczny środek bakteriobójczy. Uzyskane w przedstawionej poniżej pracy wyniki wskazują na skuteczne silne działanie wirusobójcze chlorku cetylopirydyniowego/chlorowodorku benzydaminy, z możliwością obniżenia wiremii w jamie ustnej, a co za tym idzie, zmniejszenia ryzyka przeniesienia wirusa w społeczeństwie.

dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
kierownik: prof. dr hab. Hanna Pituch

Pod koniec 2019 roku w chińskim mieście Wuhan stwierdzono serię przypadków zapalenia płuc o nieznanej etiologii. Kilka tygodni później, w styczniu 2020 roku, na podstawie zaawansowanego sekwencjonowania z wykorzystaniem techniki NGS próbek pobranych z dolnych dróg oddechowych zidentyfikowano nowego koronawirusa, ostatecznie nazwanego SARS-CoV-2. Objawy kliniczne oraz czynniki ryzyka choroby COVID-19 są bardzo zmienne, co powoduje, że jej nasilenie kliniczne może wahać się od postaci bezobjawowej do zejścia śmiertelnego (1).

Niestety nadal nie ma powszechnie dostępnego swoistego leczenia przeciwwirusowego zalecanego dla SARS-CoV-2. Leczenie jest objawowe, a sterydo- i tlenoterapia stanowią główne postacie interwencji terapeutycznej u pacjentów z ciężkimi postaciami infekcji. By nie dopuścić do konieczności wentylacji mechanicznej badane są różne potencjalne opcje terapeutyczne, w tym z użyciem rozmaitych leków doustnych (2).

Jednym z takich związków jest chlorek cetylopirydyniowy (CPC), będący czwartorzędowym związkiem amoniowym, o działaniu i zastosowaniu typowym dla kationowych środków powierzchniowo czynnych (surfaktantów). Oprócz właściwości emulgujących i detergentowych czwartorzędowe związki amoniowe wykazują działanie bakteriobójcze w stosunku do bakterii Gram-dodatnich oraz, w wyższych stężeniach, dla niektórych bakterii Gram-ujemnych. Mają także zmienną aktywność przeciwgrzybiczą i są w niewielkim stopniu skuteczne przeciwko niektórym wirusom. Ich aktywność przeciwwirusowa nie jest szeroko opisywana, chociaż w literaturze można spotkać  doniesienia na temat działania przeciwko wirusom osłonkowym (3). Chlorek cetylopirydyniowy jest zazwyczaj stosowany w leczniczych płukaniach jamy ustnej, gardła, a także pod postaciom pastylek do ssania oraz spray’ów. W badaniu przeprowadzonym przez Steyer i wsp. zbadano potencjalną aktywność przeciwwirusową względem koronawirusa SARS-CoV-2 chlorku cetylopirydyniowego jako wolnej substancji czynnej in vitro, a także połączenie chlorowodorku benzydaminy (BH) i chlorku cetylopirydyniowego jako wolnej substancji czynnej oraz połączenie BH i CPC jako pastylki do ssania na gardło (4).

Przeprowadzone przez Steyer i wsp. badanie w warunkach in vitro potwierdziło przeciwwirusowe działanie zarówno chlorku cetylopirydyniowego, jak i kombinacji chlorowodorku benzydaminy i chlorku cetylopirydyniowego jako wolnej substancji czynnej oraz jako pastylki do ssania o potencjalnym oddziaływaniu przeciwko SARS-CoV-2. Testy aktywności przeciwwirusowej, przeprowadzone w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych dla zawiesin produktów badanych wykazały 10 000-krotne zmniejszenie miana zakaźnego wirusa (99,99% redukcji). Stwierdzono też, że szybkość redukcji miana zakaźnego wirusa zmniejsza się wraz ze spadkiem stężenia testowanego produktu. Znaczącą różnicę między aktywnością przeciwwirusową wykazano również dla pastylkę zawierającej chlorowodorek benzydaminy i chlorek cetylopirydyniowy w porównaniu z pastylką zawierającą obojętne placebo. Połączenie chlorowodorku benzydaminy i chlorku cetylopirydyniowego w postaci pastylki do ssania wykazało szybsze działanie przeciwwirusowe w porównaniu do samego chlorku cetylopirydyniowego.

Wyniki tego badania mogą być niezwykle interesujące, zwłaszcza przy założeniu, że gardło jest głównym miejscem replikacji SARS-CoV-2 we wczesnych stadiach zakażenia. Stosowanie wówczas środków miejscowo dezynfekujących, które mogą uszkodzić lub zniszczyć osłonkę lipidową wirusa, powinno zmniejszyć miano zakaźne wirusa w jamie ustnej i gardła oraz potencjalnie ograniczyć transmisję wirusa. Dalsze badania mechanizmu działania przeciwwirusowego oraz skuteczności klinicznej pastylek do ssania zawierających chlorowodorek benzydaminy i chlorek cetylopirydyniowy są niezwykle uzasadnione.

Konflikt interesów: artykuł powstał dzięki wsparciu merytorycznemu oraz współpracy z firmą KRKA

Piśmiennictwo:

1.         Golke A, Piekarska K, Dzieciątkowski T. Coronaviruses – a new old menace. Postepy Biochem. 2021; 66(4): 303-308. doi: 10.18388/pb.2020_357.

2.         Şimşek-Yavuz S, Komsuoğlu Çelikyurt FI. An update of anti-viral treatment of COVID-19. Turk J Med Sci. 2021;51: 3372-3390. doi: 10.3906/sag-2106-250.

3.         Shirai J, Kanno T, Tsuchiya Y i wsp. Effects of chlorine, iodine, and quaternary ammonium compound disinfectants on several exotic disease viruses. J. Vet. Med. Sci. 2000, 62, 85-92.

4.         Steyer A, Marušić M, Kolenc M i wsp. A throat lozenge with fixed combination of cetylpyridinium chloride and benzydamine hydrochloride has direct virucidal effect on SARS-CoV-2. COVID. 2021; 1: 435-446. https://doi.org/10.3390/covid1020037